Aktetas van Pieter Caland
Wat doet zo’n gewone tas tussen de topstukken? Sommige objecten onthullen pas hun waarde als je het verhaal erachter kent. Zo was deze tas in het bezit van Pieter Caland, de ontwerper van de Nieuwe Waterweg. Zonder hem was Rotterdam nu niet de grootste haven van Europa.
Van cruciaal belang voor de Rotterdamse haven
Deze aktetas (1860-70) behoorde toe aan waterbouwkundig ingenieur Pieter Caland. Wellicht hebben hier zijn eerste ontwerpschetsen van de Nieuwe Waterweg in gezeten, waarmee hij beroemd is geworden. De Nieuwe Waterweg was van cruciaal belang voor de ontwikkeling van de Rotterdamse haven en daarmee van Nederland als maritieme natie.
Een betere vaarweg naar zee voor Rotterdam
Pieter Caland was dertig jaar toen hij lid werd van een onderzoeksraad die zich boog over het vraagstuk hoe Rotterdam een betere vaarweg naar zee zou kunnen krijgen om te voorkomen dat de havenstad achterop zou raken bij de concurrentie. Doordat de Maas tussen Rotterdam en Hoek van Holland constant verzandde, was hij zeer ondiep en dreigde de steeds groter wordende scheepvaart de haven van Rotterdam niet meer te kunnen bereiken. De jonge Caland stelde zich daadkrachtig op toen hij in 1857 voorstelde alle bestaande plannen terzijde te schuiven en pleitte voor het graven van een open waterweg die de kortste route naar zee zou volgen. In januari 1863 werden zijn plannen goedgekeurd en een wet aangenomen die het mogelijk maakte ‘in het belang van handel en scheepvaart (...) den waterweg van Rotterdam naar zee te verbeteren’. De uitvoering van het werk liep van 1864 tot 1872. Spoedig na de totstandkoming van de Nieuwe Waterweg bleek deze echter nog altijd aan verzanding onderhevig. Ondanks zijn idee om de dammen tot 2 kilometer in zee door te laten lopen en zo de stroming van de Noordzee te breken, lukte het Caland niet om het slib uit de vaargeul te houden. In 1876 bleek baggeren noodzakelijk om de Nieuwe Waterweg de vereiste diepte te geven, wat uiteindelijk pas lukte in 1885. Omdat hiermee het budget voor het project flink werd overschreden, werd Caland – op eigen verzoek – in 1878 ontheven van zijn taak
Vandaag de dag
Overigens wordt sindsdien, tot op de dag van vandaag, permanent gebaggerd om het kanaal op diepte te houden. Desondanks is er tegenwoordig niemand meer die het belang van de Nieuwe Waterweg voor Rotterdam en Nederland zal betwisten. Niet voor niets eert de stad Caland onder meer met een monument en een naar hem vernoemde straat en metrolijn. Het Maritiem Museum doet een duit in het zakje door deze aktetas, in 1962 geschonken door de kleinzoon van Caland, in de collectie op te nemen.