Roerkop van een kustschip

Hercules keek mee over de schouder van de stuurman

Een roerkop is een houtsnijwerk dat bij veel schepen ter versiering was aangebracht op het roer. Het ging om schepen die werden bestuurd met een helmstok, die in het verlengde staat van het roer. Roerkoppen liepen uiteen van bloemen en dieren tot vrouwfiguren en klassieke helden. Hoewel de man op deze roerkop door zijn kanten kraagje oogt als iemand uit de achttiende eeuw, is het waarschijnlijk de Griekse mythologische figuur Heracles (in het Latijn Hercules). Hij is te herkennen aan de leeuwenhuid die hij droeg als harnas, met de leeuwenkop als kap. Deze roerkop is een zeldzaamheid: er zijn er maar weinig bewaard gebleven die zo groot en zo fraai uitgevoerd zijn als deze. Het is echter niet bekend op welk schip deze kop stond. Gezien de afmetingen is het waarschijnlijk een flinke kof of galjoot geweest. Verder is duidelijk dat de roerkop naar voren gericht was, zodat de stuurman zich er altijd van verzekerd wist dat Hercules over zijn schouder meekeek.

Dit stuk is geschonken door Gottfried Carel Eduard Crone, een verzamelaar van scheepsversieringen en modellen, en schrijver van het boek Nederlandse jachten, binnenschepen, vissersvaartuigen en daarmee verwante kleine zeeschepen, 1650-1900. In dat boek schrijft hij over deze roerkop: ‘het hier afgebeelde mannenhoofd is 100 cm hoog, ik verkreeg het in 1920 te Dordrecht, waar het langen tijd op een zolder had gestaan.’ Hoewel het niet met zekerheid te zeggen is, zijn de verf en vergulding op de roerkop waarschijnlijk origineel.