Zeldzaam scheepsmodel Padmos en Blijdorp
Eeuwenlang zijn er scheepsmodellen gemaakt, maar in heel Nederland vallen er weinig authentieke exemplaren te bewonderen. Dit model uit 1723 is niet alleen zeldzaam, het is ook bijzonder omdat het twee identieke schepen weergeeft, de ‘Padmos’ en ‘Blijdorp’.
Belangrijkste type transportschip van de VOC
De identieke VOC-zusterschepen ‘Padmos’ en ‘Blijdorp’ werden in 1722 en 1723 kort na elkaar opgeleverd. Het waren zogenoemde spiegelretourschepen, die op Indië voeren met als doel terug te keren met een waardevolle lading. Het was het belangrijkste type transportschip van de VOC, daarom hadden de schepen vaak ook een rijk versierde spiegel. Retourschepen voeren vrijwel altijd met verschillende schepen tegelijk in een vloot naar Indië. Er waren onderweg immers vele risico’s, waarvan kapers het grootste gevaar vormden. Volgeladen handelsschepen vormden een rijke buit en rivaliserende landen schroomden niet om in tijden van oorlog elkaars handelsvloten te overvallen. Vandaar dat handelsschepen, zoals op dit model goed te zien is, werden uitgerust met een flinke hoeveelheid kanonnen. De meeste retourschepen voeren hooguit vier of vijf keer heen en weer tussen Nederland en Azië. Het waren verre en intensieve tochten met veel slijtage als gevolg. Zo kwam met name in de Oost-Aziatische wateren veel paalworm voor, die flinke schade berokkende aan het hout. Om de effecten van de paalworm te bestrijden werd de scheepshuid vaak gedubbeld of, sinds het laatste kwart van de achttiende eeuw, voorzien van koperen platen.
Perfecte detaillering
Toen ‘Blijdorp’ in 1733 strandde op de westkust van Afrika, had het met tien jaar een gemiddelde levensduur achter de rug. ‘Padmos’ hield het opvallend lang vol en deed maar liefst 25 jaar dienst. Dit model is ongeveer gelijktijdig met de twee schepen zelf gebouwd en representeert beide schepen. Vandaar dat beide scheepsnamen op de spiegel staan. Het is niet bekend wie het heeft gemaakt. Te denken valt aan een oude scheepsbouwer of juist een leerling die moest leren hoe zo’n schip in elkaar zat. De vrijwel perfecte detaillering wijst erop dat het iemand geweest moet zijn die aan de werf verbonden was of in ieder geval een grote kennis had van dit soort schepen. Gezien de kwaliteit en schoonheid heeft dit model zeer waarschijnlijk als sierstuk op een bestuurskamer van de VOC gestaan.