Penschilderij van Willem van de Velde de Oude
De penschilderingen van de zeventiende-eeuwse Willem van de Velde de Oude waren in zijn tijd al wereldberoemd. Geen van zijn vele volgelingen haalde de kwaliteit van de meester, niet in de detaillering, noch in verfijning en accuratesse. Elk detail klopt.
Een van de belangrijkste schilders van de 17e eeuw
De Nederlandse maritieme schilderkunst was in de 17e eeuw over het algemeen van zeer hoog niveau en behoorde tot de internationale voorhoede. Vooral de gegoede burgerij, die haar welvaart grotendeels te danken had aan schepen en scheepvaart, had belangstelling voor dit soort kunst en was bereid er goed voor te betalen en in staat. Willem van de Velde de Oude was een van de belangrijkste en beroemdste maritieme schilders. Hij werkte veel in opdracht en was zeer zakelijk ingesteld. Hij was eerst de officiële schilder van de admiraliteiten en later – ten tijde van de Derde Engels-Nederlandse Oorlog (1672-1674) – in dienst van koning Karel II van Engeland, voor wie hij schilderijen maakte van Britse schepen en zeeslagen. Zijn werken zijn realistisch en tonen vaak werkelijke momenten tijdens zeeslagen. Deze enorme pentekening uit 1668 is echter een fictief tafereel, al toont het wel bestaande schepen. Het belangrijkste onderwerp is de Eendracht, het vlaggenschip van de vloot, dat drie jaar eerder was gezonken tijdens de Slag bij Lowestoft op 13 juni 1665 waarbij bijna iedereen aan boord omkwam, onder wie luitenant-admiraal Jacob van Wassenaer Obdam. Het schip is te zien vanaf de bakboordzijde, in het midden. Heel toepasselijk draagt de sloep helemaal voorin het wapen van Van Wassenaer op de spiegel.
Allerhoogste kwaliteit met uitzonderlijke detaillering
Van de Veldes werk, en specifiek dit stuk, is van de allerhoogste kwaliteit. Dat geldt voor de gekozen composities, maar ook voor de uitzonderlijke detaillering. Om de schepen zo nauwkeurig weer te kunnen geven, moet Van de Velde ze heel goed geobserveerd hebben en precies hebben geweten hoe ze functioneerden. Het is zeer waarschijnlijk dat Van de Velde dit schilderij heeft gecomponeerd op basis van een serie schetsen. Het is bekend dat hij geregeld meevoer in opdracht van de admiraliteit om ter plekke het verloop van de strijd te bestuderen. Er zijn dan ook verschillende werken bekend met daarop de kleine galjoot van waaruit Van de Velde de zeeslagen schetste.
Hij was eerst de officiële schilder van de admiraliteiten en later – ten tijde van de Derde Engels-Nederlandse Oorlog (1672-1674) – in dienst van koning Karel II van Engeland, voor wie hij schilderijen maakte van Britse schepen en zeeslagen. Zijn werken zijn realistisch en tonen vaak werkelijke momenten tijdens zeeslagen. Deze enorme pentekening uit 1668 is echter een fictief tafereel, al toont het wel bestaande schepen.