Jeroen Bosch: Zondvloedpanelen
Op een van de panelen van dit beroemde werk van Jheronimus (Jeroen) Bosch ligt de Ark van Noach, nadat het water van de vernietigende zondvloed is gezakt. Schepenkenners zien het meteen: deze ark is heel onrealistisch.
Het schip lijkt meer op een roeiboot van zo’n zes meter, dan op het drie dekken tellende schip van 133 meter waartoe God opdracht gaf. In deze ark past in het echt nog niet één olifant, laat staan van elke diersoort twee.
Voor en na de zondvloed
De Bijbel vertelt over Noach, die van God een ark moet bouwen. Daarmee zal hij met zijn gezin de zondvloed overleven, net als minstens één paar van elke diersoort. Op het linkerpaneel schildert Bosch de hel of de wereld vóór de zondvloed, en op het rechterpaneel de wereld nadat het water is gezakt. Overal liggen verdronken dieren en mensen. Noach en zijn vrouw, hun drie zonen en echtgenotes zijn nog aan boord, maar de eerste dieren verlaten de ark.
Drieluik met allegorische voorstellingen
De twee panelen zijn aan beide zijden beschilderd en waren oorspronkelijk vrijwel zeker de zijluiken van een drieluik. Op de buitenzijde van de panelen zie je vier geschilderde medaillons, die alleen te zien waren als het drieluik gesloten was. Wat ze voorstellen is onduidelijk, maar het kunnen allegorieën (symbolische voorstellingen van een idee of een begrip) zijn. Op het rechterpaneel bijvoorbeeld (hier links) wordt een man gegeseld door demonen. Dezelfde man wordt onderaan door Jezus gezegend. Dit zou de verlossing van het kwaad kunnen betekenen.
Vernieuwer van de beeldtraditie
Jheronimus (Jeroen) Bosch is misschien wel de beroemdste middeleeuwse schilder uit de Noordelijke Nederlanden. Hij spreekt met zijn bijzondere voorstellingen enorm tot de verbeelding en geldt in de kunstgeschiedenis als vernieuwer van de beeldtraditie. Schepen komen slechts incidenteel in zijn werk voor. Een beroemd werk van zijn hand is het Narrenschip, die het meest lijkt op een roeiboot. Net als de ark die hij hier schildert.
Hoor meer
Beluister een fragment van de audiotour die bij de tentoonstelling hoort:
