Dialoog over koloniale kunst

In de tentoonstelling Maritieme Meesterwerken, die we in samenwerking met museum Boijmans van Beuningen maken, laten wij topstukken uit beide collecties zien, die gekozen zijn vanwege hun buitengewone kunsthistorische waarde. Het zijn hoogtepunten uit zes eeuwen maritieme kunst. Deze meesterwerken kun je ook met heel andere ogen bekijken. Dan zie je soms geen hoogtepunten, maar dieptepunten zoals onderdrukking en uitbuiting.

Feedback van publiek en in dialoog met experts om verhalen te vertellen

Onderstaande vijf kunstwerken zijn straks in de tentoonstelling te zien en hebben een relatie met het Nederlands koloniaal verleden.

Wij vroegen onze bezoekers hoe zij hier naar kijken en gebruikten deze feedback voor een dialoogmiddag die wij eind november hielden. Hier gingen panelleden Francio Guadeloupe, Nancy Jouwe, Mylo Freeman, Lea van der Vinde en Alex van Stipriaan onder leiding van schrijver Abdelkader Benali met elkaar in gesprek over dit onderwerp. De inbreng van publiek en deskundigen verrijkte onze kennis op de schaduwkanten en hielp ons om deze keerzijden te vertellen in het museum en in de tentoonstelling Maritieme Meesterwerken.

De conclusies

De dialoogmiddag over ons koloniaal verleden heeft het museum veel nieuwe inzichten gegeven in hoe om te gaan met inclusiviteit en diversiteit. Naar aanleiding van die inzichten gaan we ook echt dingen anders aanpakken. Hieronder delen we graag onze belangrijkste inzichten en vervolgacties.

Je kunt nooit helemaal volledig zijn: er zijn ontelbaar veel perspectieven denkbaar op onze collectie en verhalen, we moeten ons altijd blijven afvragen aan wie we iets vertellen en waarom. Dat deden we al, maar onze ogen zijn nog verder geopend door deze middag. We zullen vaker actief mensen van buiten het museum betrekken bij het maken van de keuze voor een bepaald perspectief en bij de voortgang van onze projecten.
De dialoogmiddag zal geen eenmalige actie blijven. De discussie over inclusiviteit en diversiteit zullen we met al onze collega’s en partners blijven voeren. We merken al dat we dat veel vaker doen dan voor de dialoogmiddag, en dat de gesprekken diepgaander zijn. Dit zetten we graag voort.
Woorden zijn belangrijk! We moeten niet alleen kijken naar wat we vertellen, maar ook hoe we dat vertellen. Woorden doen ertoe, kies ze dus zorgvuldig.
We gaan ons publiek daarom laten meelezen om te kijken wat de juiste woorden zijn.
Programmeer activiteiten om diverse perspectieven te laten zien bij Maritieme Meesterwerken.
Dit pakken we komend jaar op, bijvoorbeeld in de rondleidingen. We zullen daarin andere perspectieven naar voren brengen dan die van waaruit wij de tentoonstellingsteksten en audiotour vertellen.

Aandacht voor verschillen

In het Maritiem Museum hebben we aandacht voor verschillen.

Lees wat wij doen

De kunstwerken

Een aantal objecten die een omstreden verleden vertegenwoordigen in het Maritiem Museum Rotterdam. Hieronder tref je een beknopt overzicht.

De bewindhebber – een soort directeur – die dit schilderij liet maken is trots op de VOC en de rijkdom en voorspoed die de Verenigde Oost-Indische Compagnie bracht. Het schilderij laat echter niet zien dat hun schepen ook symbool kunnen staan voor hoe de VOC profiteerde van slavernij en onderdrukking, en daarnaast uitbuiting en geweld niet uit de weg ging om economische doelen te bereiken.

Dit scheepsmodel laat zien hoe prachtig VOC-schepen zijn en met hoeveel vakmanschap zij zijn gebouwd – kijk bijvoorbeeld naar de verfijnde scheepssier. Een ander verhaal wat je hierbij kunt vertellen, is hoeveel opvarenden de overtocht tussen de Republiek en Azië niet overleefden, noch hoeveel menselijke leed de Compagnie in Azië veroorzaakte.

Witte de With laat zich hier trots, als een geslaagd man, portretteren door een van Rotterdams beste portrettisten, Jan Daemen Cool. Wat het schilderij niet laat zien, is dat Witte de With een gewelddadige man was en ook niet, dat hij een aandeel had in de moord op de bewoners van Ambon en de verwoesting van hun kruidnagelbomen in 1625.

Hillegont van Goch was de dochter van een rijke Rotterdamse zijdehandelaar en tweede echtgenoot van Witte de With. Ze liet zich op dit huwelijksportret op haar mooist portretteren. Het portret laat niet zien dat zij verantwoordelijk was voor de zaken van haar echtgenoot, als hij op zee was.

Dit schilderij vereeuwigt de Nederlandse overwinning in de Slag om de Sont om de toegang tot de Oostzee open te houden voor de Nederlandse handel. Die werd uitgevochten tussen Zweden aan de ene zijde, en Denen en Nederlanders aan de andere zijde onder bevel van Witte de With en Jacob van Wassenaer Obdam. Wapperende vlaggen en brandende schepen trekken alle aandacht. Het menselijk leed dat de gevechten veroorzaakte blijft buiten beeld.