Het bijzondere verhaal van het hekbeeld van ‘De Liefde’
Als je het Maritiem Museum binnenkomt, valt je in de entreehal ongetwijfeld de collectiewand op. Verschillende voorwerpen, zoals scheepsmodellen en de kanon, staan langs een grote wand en reiken tot aan het plafond. Sommige objecten bewegen zelfs af en toe.
Heb je tussen al die voorwerpen daar bovenin dat kleine beeldje gezien? Het is van een man, het ziet er wat donker uit. Hij lijkt ouderwetse kleren te dragen. Is dat een maritiem voorwerp? Jazeker! Het is onze eigen Erasmus van Rotterdam! Maar wat heeft dat beeldje te maken met scheepvaart? Dat zit zo.
Aan het eind van de zestiende eeuw, in 1598, vertrok een vloot van vijf schepen uit Rotterdam. De vloot wilde via Straat Magellaan Azië zien te bereiken. Van de vijf schepen bereikte alleen ‘De Liefde’ na een woelige reis, waarin het zwaar beschadigd raakte, op 19 april 1600 een eiland voor de kust van Japan. Daar namen de Japanners het in beslag.
Met een Japanse bemanning ging het scheepje kort daarna verloren. Het hekbeeldje werd geborgen en bleef als enige onderdeel van het scheepje bewaard.
De Engelse stuurman William Adams gaf het beeldje waarschijnlijk weg. Het stelde Erasmus voor, maar de mensen in Japan kenden deze humanist en filosoof niet. Men dacht dat het de mythische figuur Keteki of Kateki was, de beschermheilige van de scheepsbouwers.
Via allerlei omwegen kwam het beeld terecht in een tempel. Daar werd het in 1919 aangetroffen en aangezien voor een christelijke reliek. Een Japanse historicus publiceerde over het beeldje in 1926 en hij ontdekte dat het moest gaan om het hekbeeld van ‘De Liefde’. Een van de aanwijzingen hiervoor was de tekst die is gesneden in de papierrol die de figuur in zijn hand houdt: ER…MUS, R…TE…M en 1598. De oplossing van het raadsel: Erasmus, Rotterdam, 1598.
We weten namelijk dat het scheepje ‘De Liefde’ werd gebouwd onder een andere naam en dat het eerst ‘Erasmus’ heette. Sinds 1930 bevindt het beeldje zich in het Nationaal museum van Tokio.
‘De Liefde’ was het eerste westerse schip dat in Japan aankwam. In 1962 schonken de Nederland-Japanse verenigingen te Tokio en Kyoto een kunststof replica van het hekbeeldje aan het gemeentebestuur van Rotterdam. En zo kwam deze kopie in het bezit van het Maritiem Museum, waar het nu symbool staat voor de geschiedenis van de handelsbetrekkingen tussen Nederland en Japan. Al 425 jaar!
-
Wat is een hekbeeld?
De stevens zijn de uiterste voor- en achtereinden van een scheepsromp, waar de beide zijden van de romp samenkomen. De voorsteven wordt ook wel de boeg genoemd en de achtersteven de spiegel of hek. Een hekbeeld is dus een versiering aan de achterkant van een zeilschip.
-
Wie was Erasmus?
Desiderius Erasmus (1469-1536) was een Nederlands humanist, katholiek theoloog, filosoof, filoloog en pedagoog.
Hij werd geboren in Rotterdam en wordt beschouwd als een van de invloedrijkste denkers uit de Noordelijke Renaissance.
-
Waar kennen we William Adams nog meer van?
De belevenissen van stuurman William Adams in Japan zijn door de schrijver James Clavell verwerkt in zijn historische roman ‘Shōgun’ uit 1975. Adams heet daar John Blackthorne. Het boek werd in 1980 en 2024 verfilmd als televisieserie.
Geschreven door Ron Brand
Ron Brand is conservator bij het Maritiem Museum en verantwoordelijk voor alle drukken, handschriften, scheepsverslagen en de bibliotheek.
