Prachtige verhalen in Bestemming Havenstad

Je ziet hier een papieren versie van een bijzonder scheepje. Het is een punter uit de dertiende eeuw. Dit soort scheepjes werden in de Middeleeuwen veel gebruikt om goederen, personen of vee te kunnen vervoeren. Maar deze punter is vooral zo bijzonder omdat hij als bouwmateriaal gebruikt is voor het aanleggen van de dam in de Rotte.

Archeologen vinden het scheepje in 1991 in het centrum van Rotterdam, vlakbij waar nu de Markthal staat. Het ligt zo’n tien meter onder straatniveau en is nog volledig intact. Aan de hand van het hout kunnen onderzoekers bewijzen dat de dam en daarmee de stad Rotterdam uit circa 1270 dateert. De punter ligt letterlijk aan de basis van Rotterdam. De echte punter komt in 2025 naar het museum.

Dit scheepsmodel verwijst naar twee identieke Rotterdamse VOC-schepen: de ‘Padmos’ en de ‘Blijdorp’. Waarschijnlijk is het model gebouwd in opdracht van de Bestuurders van de Rotterdamse kamer (afdeling) van de VOC en stond het in hun kantoor. De echte ‘Padmos’ en ‘Blijdorp’ zijn jaren lang heen en weer naar Azië gevaren.

Toen ‘Blijdorp’ in 1733 strandde op de westkust van Afrika, had het met tien jaar een gemiddelde levensduur achter de rug. Met de ‘Blijdorp’ loopt het niet goed af. Het schip strandt in 1733 voor de westkust van Afrika. Veel bemanningsleden komen om. ‘Padmos’ hield het opvallend lang vol en deed maar liefst 25 jaar dienst. Dit model is ongeveer gelijktijdig met de twee schepen zelf gebouwd en representeert beide schepen. Vandaar dat beide scheepsnamen op de spiegel staan. 

Je kijkt hier naar verschillende haken voor verschillende klussen in de haven. Wanneer schepen moesten worden leeggehaald, werd er hard gewerkt. De meeste producten zaten in zakken. Afhankelijk van de inhoud van de zak werd  de juiste haak gebruikt. Alles om de goederen zo min mogelijk te beschadigen.

Ook kijk je in de video naar een indrukwekkend schouwspel van mensenkracht en machines. Schepen werden met de hand gelost, kranen tilden zware ladingen en goederen werden op karren en in het ruim verplaatst. Het was een tijd waarin vakmanschap en teamwork centraal stonden. Kijk mee naar deze unieke beelden en ontdek hoe hard er gewerkt werd om de haven draaiende te houden.

Voor pestlijders wordt er een pesthuis gebouwd. Criminelen worden op het galgenveld van Fijenoord opgehangen. Nog net in het zicht van de stad als waarschuwing om je vooral te gedragen zoals het hoort.

Alles verandert in 1823. In dat jaar richt Moritz Roentgen de Nederlandsche Stoomboot Maatschappij, NSM, op. De schepen worden gebouwd bij werven in de buurt. De stoommachines komen van John Cockerill in België. Maar als deze samenwerking verslechtert, richt Roentgen twee jaar later z’n eigen werf en machinefabriek op: het Etablissement Fijenoord. De eerste Nederlandse werf voor ijzeren schepen met stoomvoortstuwing.

Op een schiereiland midden tussen de havens ligt Tuindorp Heijplaat. De gezellige bakstenen arbeidershuizen met tuintjes geven een echt dorpsgevoel. Het verschil in schaal met de enorme, imposante scheepsbouwhallen van de voormalige scheepswerf Rotterdamse Droogdok Maatschappij (RDM) is groot. Toch zijn de werf en het dorp onlosmakelijk met elkaar verbonden. Sterker nog: zonder werf geen dorp. Heijplaat is in 1914 in opdracht van de RDM gebouwd, speciaal voor de eigen werknemers en hun gezinnen.

Wonen op Heijplaat betekent een bestaan in het teken van de werf. De inwoners zijn trots op hun werk en op de vele bijzondere schepen die hier te water worden gelaten. Van iconische passagiersschepen tot onderzeeboten. In de video zie je de tewaterlating van een van die onderzeeboten.  De RDM bouwt in haar bestaan van bijna een eeuw in totaal 355 schepen.