Jaarverslag 2023
Het eerste volledige jaar open na de zware Coronatijd met haar lockdowns bracht het Maritiem Museum Rotterdam meteen een overtreffing van het aantal bezoekers tijdens het laatst jaar voor de pandemie. Een goed bezocht zomerprogramma en de opening van de nieuwe tentoonstelling ‘Verankerd?!’ zorgden ervoor dat we goed zichtbaar waren. Ook kleinere presentaties en evenementen zorgden voor reuring.
Ondanks de uitdagingen door stijgende kosten op het gebied van lonen, huur, energie en materialen, heeft het museum het jaar afgesloten met een recordaantal van 201.275 bezoekers en een positief financieel resultaat van € 101.543.
Dit bedrag is toegevoegd aan de geoormerkte bestemmingsfondsen. Enkele voorbeelden daarvan staan in dit verkorte jaarverslag.
Beleidsthema’s Cultuurplan 2021-2024 een volgende stap in de 3i's
Het museum heeft in 2023 de gemeentelijke speerpunten van inclusiviteit, innovatie en interconnectiviteit versterkt door samenwerkingen met partners in het onderwijs, de maritieme industrie en andere culturele instellingen. Er werd een volgende stap genomen door meer samen te werken met initiatieven in de stad, zoals de Dog Parade, Floating Passar en de herdenking van slavernijverleden.
De nieuwe tentoonstelling ‘Verankerd?!’ gaf 10 jonge, onbekende makers de kans hun migratieverhaal, of dat van hun voorouders, weer te geven in een presentatie.
De intensieve begeleiding zorgde voor nieuwe verhalen of een nieuwe kijk op oude verhalen.
Projecten zoals 'Havenkeukens', waarin maritieme en Rotterdamse verhalen gedeeld worden met verschillende culturele gemeenschappen, en de co-creatie exposities zoals 'Stille Gronden Diepe Wateren' en 'Verankerd?!' laten de flexibiliteit en innovatie van het museum zien.
In de bezoekersaantallen van 2023 is een mooie stap vooruit gezet. Het museum sloot het jaar met 201.275 bezoekers, een stijging van meer dan 25% ten opzichte van 2022. De zomerperiode heeft hier significant aan bijgedragen met +58% afgezet tegen 2022, en +29% ten opzichte van 2019. Een combinatie van doelgroep-relevante programmering en zichtbaarheidscampagne hebben hieraan bijgedragen. In het aandeel buitenlandse bezoekers lijkt de stijgende lijn zich gestaag door te zetten met een kleine 2% groei ten opzichte van vorig jaar.
In 2023 hebben we geïnvesteerd in schenken en nalaten aan het Maritiem Museum. We zijn aangesloten bij de Stichting Toegift Rotterdam, die als doel heeft het nalaten aan cultuur in de regio Rotterdam onder de aandacht te brengen. Van particulieren en bedrijven ontving het Maritiem Museum schenkingen in objecten.
De samenwerking met het maritieme bedrijfsleven is van groot belang; het museum vertelt immers het verhaal van de maritieme industrie. In 2023 waren 84 Partners verbonden aan het museum, waarvan 63 partners lid waren van de Business Club. Daarnaast waren ook 460 particuliere Vrienden verbonden aan het museum.
Door een vergrote inzet op online en social activiteiten zagen we groei in al onze online communities. De samenwerkingen met Facebookgroep ‘De Havenvrienden’ is verder ontwikkeld met gezamenlijk content online en een geveltentoonstelling in het voorjaar.
Ook hebben we veel geleerd van de samen met Cult North uitgevoerde marketing- en pr-campagne ter ondersteuning van pop-up tentoonstelling ‘Po Di Terra’ in museumschip ‘Geertruida’.
In 2023 is geworven voor de opvolger van de kinder-doe-tentoonstelling ‘Professor Plons’, met als werktitel: ‘Wij en de oceanen: De toekomst van de zee’. De tentoonstelling wordt zomer 2024 geopend. De doelstelling om een bijdrage van 600.000 euro te werven bij fondsen, bedrijven en particulieren is behaald. Met mooie bijdragen van 25 fondsen.
De tentoonstelling ‘Verankerd?!’ is op 12 oktober geopend. Voor deze tentoonstelling zijn onder andere onze particuliere en zakelijke relaties uitgenodigd. Mede Dankzij de bijdrage van het Fonds voor Cultuurparticipatie kon de tentoonstelling worden gerealiseerd.
De bedrijfsvoering van het museum richt zich op samenwerking en innovatie. Door samen te werken met diverse gemeenschappen en gebruik te maken van hun expertise, heeft het museum nieuwe inzichten verkregen en haar flexibiliteit vergroot.
Digitalisering speelt een belangrijke rol, met AR (augmented reality) en VR (virtual reality) als integrale onderdelen van tentoonstellingen en educatieve programma's. De ontwikkeling van een programma voor auditief beperkten en de aandacht voor talentontwikkeling via co-creatie projecten zijn ook belangrijke onderdelen van de bedrijfsvoering.
Stadsgraanzuiger 19
In 2023 is het grote Vlaams-Nederlandse restauratieproject van de laatste bestaande stadsgraanzuiger ter wereld afgerond. De nieuwe publiekspresentatie werd geopend tijdens een feestelijke bijeenkomst in de haven van Antwerpen, in aanwezigheid van de Vlaamse minister Matthias Diependaele. Aan boord van het schip kunnen bezoekers nu niet alleen kennismaken met de techniek, maar ook met het dagelijks leven aan boord van dit historische schip.
Naast kleinere samenwerkingsverbanden, waar het museum fungeerde als podium voor andere, kleinere initiatieven, werden eigen wisselexposities ontwikkeld. In de tentoonstelling ‘Offshore Experience’ zijn nieuwe films over toekomstige ontwikkelingen geïnstalleerd. De museumbibliotheek was het decor van kleine wisselende exposities die inhaakten op actuele gebeurtenissen als het 150-jarig jubileum van de Holland Amerika Lijn en de wereldreis van het zeilschip ‘Oosterschelde’.
Op de gevel waren vier foto-expo’s te zien: Havenvrienden Rotterdam, Scheepshonden, Spekkoekfamilies en Diep in de Haven. Het Maritiem Museum besteedt ook aandacht aan het koloniaal verleden van Rotterdam, vanwege de sleutelrol die de scheepvaart hierin heeft gespeeld. In dit herdenkingsjaar hebben we speciale programmering ontwikkeld. Zo heeft spoken word artist Britney Lindo een persoonlijk werk gemaakt naast de ingang van het museum. Bezoekers van de tentoonstelling ‘Bestemming Havenstad’ konden in gesprek met de Surinaamse schrijfster Cynthia McLeod, georganiseerd vanuit het Stedelijk Collectief Keti Koti samen met Donner boekhandel en Gedeeld Verleden Gezamenlijke Toekomst.
Verankerd?!
In de tentoonstelling ‘Verankerd?!’ ervaren bezoekers hoe tien jongeren met een migratieachtergrond op een boeiende reis gaan om hun familiewortels over zee te ontdekken. Deze persoonlijke verhalen tonen de diversiteit van migratie, die onlosmakelijk verbonden is met de maritieme geschiedenis. We hebben deze tentoonstelling in co-creatie met de jongeren gemaakt.
Door het samenvoegen van cultuur- en techniekonderwijs zorgen we ervoor dat de culturele context drager is van de technieklessen die we geven. In alle educatieprogramma’s zitten kerndoelen (PO/VO) die aansluiten bij zowel cultuur- als techniekeducatie. We hebben een aantal bestaande programma’s doorontwikkeld en vooruitlopend op de nieuwe tentoonstelling ‘Plons’ een lesprogramma gemaakt voor groep 1 en 2. In 2023 bezochten 16.303 leerlingen en studenten het museum.
- Onderzoekers afgerond – start scheepsbouwtentoonstelling
- De samenwerking met de Erasmus Universiteit Rotterdam zetten we voort. Het sinds 2018 lopende onderzoek naar de geschiedenis van de Nederlandse Scheepsbouw is bijna voltooid. Een projectgroep verwerkt de onderzoeksresultaten voor een tentoonstelling die in 2024 zal worden geopend.
- Vrouwen in de maritieme wereld
- Onze restauratoren hebben vele objecten behandeld. De werkzaamheden in de Metaalhof, waaronder schoonmaken, fotografie en het herplaatsen van objecten, zijn ook in 2023 voortgezet. Een groot deel van de historische meubelcollectie is verplaatst van de Leuvehaven naar het depot Metaalhof.
- Oplevering van gerestaureerde stadsgraanzuiger
De restauratie van Stadsgraanzuiger 19 is in de zomer van 2023 afgerond. Het project is mogelijk gemaakt dankzij de financiering van een groot aantal fondsen en de Vlaamse overheid. De kapiteinswoning van de ‘Zeemeeuw’ is opnieuw betimmerd en hersteld in zijn oude glorie. In het kader van het meerjaren onderhoudsplan is een aantal schepen onderhouden op de werf.
Financiele toelichting
Het museum moest in 2023 een beroep doen op de Noodsteun inflatie cultuur vanwege stijgende kosten. Ondanks deze financiële uitdagingen heeft het museum een positief resultaat behaald. De stijging van bezoekersaantallen en de diverse programma’s en activiteiten hebben hieraan bijgedragen.
Download de jaarrekening